Mali açıdan sermayeyi az kullanmak ve aynı zamanda iyi düzeyde de üretim yapmak istiyorsak stok yönetimi ile her iki amacımıza da ulaşabileceğimiz bir denge sağlanır.
Stok Yönetimi nedir? İşletmelerin ürün veya hizmet sağlamak için ellerinde bulundurdukları hammadde, yarı mamul, mamul toplamına stok denmektedir.
Stok Yönetimi, stoklama için gereken planlama ve kontrolü sağlar. Bu, hammaddeden ürün bitimine kadar bir ürün veya hizmet üretmek için kullandığınız her madde için geçerlidir.
Satın alma ve teslimattan, stokun kullanılması ve yeniden siparişine kadar üretim süreci boyunca bütün stokları kapsayan ve bu süreçlerin iyileşmesine yardımcı olan birimdir.
Envanter düzeyleri, satışta olan ürünler, siparişler, sipariş miktarları, sipariş zamanları envanterin yönetimine bağlıdır.
Stok yönetimi fazla ya da eksik stoklamanın önüne geçip gerekli ölçüde stok yapmayı hedefler.
Stok Yönetiminin Önemi
Mali Açıdan: Stok için gerekli olan ürünlerin tedarik edilme, depolanma, elde tutulma sürelerinin yüksek olması işletmeyi stokları azaltma yönünde bir girişime itebilir.
Üretim Açısından: Üretimin yapılması için ürünlerin stoklanması gerekmektedir.
Stok Yönetimi | Stokların İşletme Ekonomisindeki Önemi
Stok Yönetimi | Stok Türleri
Hammadde Stokları
Üretimde kullanılacak her bileşen hammaddedir. Hammadde stoklamadan önce talebin güvenilirliğinden, parçaların parti halinde üretilip üretilmediğinden, talebin tahmin edilebilirliğinden, fiyatın sabit mi yoksa tedarikçiler arasında farklılık mı gösterdiğinden, toplu alımda indirim uygulandığından emin olmak gerekir.
Örnek verecek olursak börek yapmak için kullandığımız un, süt, tuz, peynir vs. hammadde sınıfına girer. Bir başka örnek olarak bilgisayar tasarlamak için kullandığımız anakart, işlemci, bellek, sabit disk vs. verilebilir.
Yarı Mamul
Üretimde tamamlanmamış ürünler ya da devam eden iş olarak tanımlayabiliriz. Tamamlanmamış ürünleri stokta bulundurmak olası bir sorunda üretimde kullanmak için uygundur. Örneğin ip yarı mamuldür. Kıyafet dikmek için kullanırız. Yani ip kıyafetin bir parçasıdır.
Mamul
Satış için hazır hale gelmiş ürünler. Talebin güvenilirliği kesinlik kazandığında, ürüne çok talep varsa mamul üretimi ve saklanma koşulları sağlanır. Bilgisayar, cep telefonu mamul sınıfına girmektedir.
Endirekt Malzeme
Henüz üretime tabi tutulmamış, ürünün esasını oluşturmayan ilk madde, malzeme ve giderleri kapsar. Yardımcı madde ve işletme malzemesi olarak sınıflandırabiliriz.
Yardımcı Madde: Ürün yapımında kullanılan ancak ürünün ana bileşenlerinden sayılmayan madde. Örneğin bilgisayar bileşenlerini birleştirmek için kullanılan vidalar, yapıştırıcı vs.
İşletme Malzemesi: Ürün üretimde kullanılan ancak ürünün içinde hiç yer almayan malzemelerdir. Bilgisayar parçalarını birleştirirken kullandığımız tornavida, lehim aleti örnek olarak gösterilebilir.
Stok Düzeyleri
Minimum Stok Seviyesi
Minimum stok seviyesini belirleyip stoklar bu seviyeye geldiğinde otomatik sipariş talebi oluşturulur.
Maksimum stok seviyesi
Düzenli stok kontrolleri gerçekleşir. Stokları belirlenmiş üst seviyeye getirmek için sipariş verilir.
Güvenlik stok seviyesi
Ürünler gerek görüldükçe stoka alınır. Sermaye kullanımını azaltmaya yarar.
Stok Problemleri
Mal çeşidi
Her çeşit ürün için farklı stok kontrolleri gerekebilir.
Talebin yapısı
Bazı taleplerin sürekliliği vardır. Bazı talepler ise belli dönemlerde gelir. Bu iki talebin de gelme zamanları belirlenmeli, stok ayarlanmalıdır.
Dönem sayısı
Bazı ürünlerin tek dönem bazılarının çok dönemli satışları olabiliyor. Bu durum, stoklanma sürelerinin kısa olmasına sebep oluyor. Ürün satış dönemi ve satış süresi iyi tahmin edilmelidir.
Bekleme süresi
Ürünün siparişinden teslim alımına kadar geçen süresidir. Bu süre sabit ya da değişken olabiliyor. Değişken olması üretimi olumsuz etkileyebilmektedir.
Stoksuzluk
Stokta olmayan bir ürün talep edildiğinde siparişin geç karşılanması söz konusu olabilir. Bu da müşteriyi kaybetmeye, işlerin aksamasına zemin hazırlar.
Stokların Fonksiyonlarına Göre Sınıflandırılması
Aktif Stoklar
Belli dönemlerde gelen talepleri karşılamak için elde bulundurulan stoklardır. Yani iki sipariş arasındaki sürede talebi karşılamaya yetecek kadar bulundurulan stoklardır da denebilir.
Emniyet Stokları
Emniyet stokları 3 sebepten tutulur.
- Mal tüketimi seviyesiyle ilgili yapılan tahminlerin, gerçekte tüketilen mal seviyesinden düşük olması,
- Malın tedarik edildiği firmadan kaynaklı bazı sebeplerden işletmeye karşı sorumluluklarını yerine getirememesi,
- İklim şartları, coğrafik konum, yasal şartlar gibi diğer sebeplerden kaynaklanabilecek durumlar
